Прага — диққатга сазовор жойлар орасида дам олиш

Прага, Чехиянинг пойтахти бўлиб, нафақат энг йирик мегаполислардан бири, балки Европада машҳур туристик марказ ҳам саналади. Ҳар йили у ерга камида олти миллиондан кам бўлмаган одам ташриф буюради. Бу шаҳарни кўриш — меъморликни яхши кўрадиганлар ёки пиво ишқибозлари учун орзу. Злата Прага, город ста шпилей, каменная мечта — бular чехия пойтахтига бериладиган номлардан фақатгина бир қисми.

Прага ҳақида сўз юритишни чеклаш қийин. Марказий Европа ҳудудидаги энг йирик шаҳарлардан бири сифатида Прага асрлар давомида Богемия пойтахти саналган. Ўнлаб асрлар давомида Влтава сувларида прагадий черков куполлари, тилло кўринган маноралар, соборлар ва кўприклар акс этган. Ўрта аср марказининг тош йўлаклари ва ҳовлилари, шаҳарнинг кўплаб маноралари Иккинчи жаҳон урушида катта зарар кўрмаган. Шу боис бугун кўплаб мамлакатлар аҳолиси учун “қайси жойга дам олишга бориш керак?” деган саволга тайёр жавоб бор: Прагага.

Қисқача тарихга сайёҳат

Шаҳарнинг аниқ қачон ташкил этилганини ҳеч ким аниқ айта олмайди, лекин маълумки VI асрда Влтава ва Бероунка сувлари қўшиладиган жойда бозор ўтказиладиган қишлоқ бўлган. Прага шаҳарининг пайдо бўлиши ҳақидаги биринчи ёзувлар IX асрга тегишли, ва аллақачон X асрда Прага Чехия подшолигининг бош шаҳри деб эълон қилинган. XII асрда тез ривожланган бу шаҳар Австро-Венгр империяси пойтахтига айланди.

ЧССР мавжуд бўлган даврда пойтахтда метро қурилган ва янги туманлар фаол равишда барпо этилган. Чехияда коммунистик режим Бархат инқилоби натижасида ағдарилганидан сўнг, Прага ҳар йили энг кўп турист келадиган европа шаҳарларидан бирига айланди. ЮНЕСКО тарихи марказни муҳофаза қаторига киритди. Бугунги кунда шаҳар аҳолиси яримтанга яқинлашаётган даражада — деярли бир ярим миллион атрофида.

Прагада нималарни кўриш мумкин

Праганинг маъмурий тузилиши шундайки, шаҳар 15 туманга бўлинган ва уларнинг рақамлари марказдан қанчалик ютоқда эканликларига боғлиқ. Энг қадимий туман — Прага 1 — энг гўзал саналади, ва бу ғамсиз эмас: унга Градчаны (Пражский Град), Мала Страна, Старый Город (Старо Место) каби историк ҳудудлар киради.

Старый Город бўйлаб сайр қилишни истаган туристлар Пороховие дарвозаларидан бошлаб, Целетная кўчаси бўйлаб юришни тавсия қилишади. У ерда Чех кубизмининг намунаси деб эътироф этилган “У Чёрной Богоматери” номли бино жойлашган, ва 2-рақамли уйда Петрарка, Фауст ва Кафка яшаб ўтган. Бундан ташқари, у ерда монетный двор ҳам бор.

Целетная кўчаси Старо-место майдонида тугайди — у турли жойлардаги диққатга сазовор жойлар билан тўлган: ўша ерда шаҳар ратушаси жойлашган. Уни дунёга машҳур қилган — ратушадаги астрономик соатлар, уларнинг бир қисми бўлган ҳаракатланадиган фигуркалар билан. Ратушадан майдоннинг қарши томонида Лоретта эмас, Храм Девы Марии Тынской (Тын чироғи) баланд кўриниб туради: унинг ички безаклари жуда бой ва у готика услубининг классик намунасидир. Храмга кириш бепул, лекин ёзиб олиш тақиқланган. Майдон марказида Чехиянинг халқ қаҳрамони Ян Гус шарафига қўйилган ёдгорлик бор.

Старый Город сайёҳларни энг кўп тортадиган жойлардан бири — тарихи билан машҳур Яҳудий квартали. У XIII асрда қўрқувлардан қочиб келган яһудийлар учун яшаш жойи сифатида шаклланган. Ҳозирги кунда бу архитектура комплекси, ратушалари, қабристони ва қадимий синагогалари билан дунёда ўзига хос ва ўхшаши кам. 1848 йилда император Иосиф II прага яҳудийларига фуқаролик ҳуқуқини берди ва шундан кейин бу ҳудуд Йозефов деб аталди.

Градчаны — Чехиянинг символларидан бири бўлиб, катта ҳажмдаги замок ансамблидан иборат. Улар ЮНЕСКОнинг Жаҳон мероси рўйхатига киритилган ва Гиннес рекордлари китобига ҳам кирган. Градчаны бир неча ҳайратланарли боғлар, кўп сонли қадимги бино ва дворлар, черковлар ва шунингдек чех президентининг резиденциясини ўз ичига олади. Резиденция олдида туристлар ҳар соатда ҳурмат хонобони алмашини кузатишлари мумкин, ярим кунда эса ҳарбий оркестрнинг ижроси ҳам бўлади. У ерда жойлашган жойлар қуйидагилар:

• Страгов монастыри;
• Свети Георгий монастыри;
• Лоретта чироги;
• собиқ подшолик саройи;
• подшолик боғи;
• Свети Вит собори.

Малая Страна бутун дунё католиклари учун бир хил «Мекка»га ўхшайди: одамларни бу ерга чиркўв ёдгорликларига ҳурмат кўрсатиш ва маҳаллий черков ва костелларда намоз оқиш учун тортади. Бу ерда буюк Святой Микулаш собори жойлашган — унинг манзараси Малостранская майдонини барокко услубидаги саройлар билан иҳота қилади.

1891 йилда Малой Страна ғарб қисмидаги Петршин тепасида шу номли манора қурилган, унга Эйфель мунакасига ўхшаш деб қарашади. Унинг 299 зинапояси 60 метр баландликка чиқиш имконини беради; у ерда минобача дан уга савдо дўкони, кафе ва чех адабий қаҳрамони Яр Циммерманга бағишланган музей ҳам бор. Ўзбекистондан келган туристлар орасида бу қадар зинапояни кўтариш оғир ёки чарчоқ деб ҳисобловчилар учун лифт ёки фуникулер хизматлари мавжуд.

Прага 2 га бутун дунёдан туристлар шундай ҳудудларда сайр қилиш учун келишади:

• Новый город (Нове Место). Унинг ташкил топган санаси 1348 йил деб ҳисобланади — император Карл IV бир нечта кичик аҳоли пунктларини девор билан иҳота қилишни буюрган. У Европада биринчи бўлиб аниқ режага кўра барпо этилган. Марказида Вацлавак (Вацлав майдони) жойлашган, бу дунёдаги энг катта майдонлардан бири санайди.
• Винограды — бу ҳудуд мақбул турар жойлар учун машҳур, лекин туристлар учун қизиқарли жойлардан ҳам мос келади.
• Вышеградни X асрда Влтава кўлимига қарай тик қирлани танлаб барпо этганлар. Уни шаҳарнинг ҳар нуқтасидан кўриш мумкин. Ҳалигача мустаҳкам ҳолатда сақланган қаср ва атрофидаги ёлғон деворлар бор. Бу ҳам ЮНЕСКО мероси объектидир.

Прага 3 Жижков ҳудуди билан машҳур — уни чех Монмартри деб ҳам аташади, чунки у ерда кўплаб кўнгилочар муассасалар ва Ўзбекистондан келган туристларни қизиқтирадиган жойлар тўпланган. Маҳаллий яҳудий қабристонда ёзувчи Кафка дафн этилган, ва миллий қаҳрамон Ян Жижка шарафига қўйилган от бошидаги ҳайкал Европа бўйлаб энг катталаридан бири ҳисобланади.

Анъанавий эмас, қизиқ жойлар

Ностандарт туристик жойларни изловчиларга Праганинг марказида жойлашган граффити зонасини — Стена Джона Леннона топишни тавсия қилар эдим. У ерда ушбу девор Ливерпуллик легендаги мусиқачи хотирасига ватан эркинлиги рамзи сифатида яратилган. Биринчи битл портрети деворга 1980 йилда пайдо бўлган. Шаҳар ҳокимияти бир неча бор суратларни бўямоқчи бўлган, лекин улар доимо қайта пайдо бўлган. Девор Мальта элчихонаси идорасига ўтгач, у ерда кўчадаги рассомлар ижодидан халос бўлиш уринишлари тўхтаган.

Винарна Чертовка кўчаси шунча торки, икки ўтказувчи одам у ерда бир-бири билан ўтиш ҳам қийин, шу боис икки томонида ҳам ҳаракатни тартибга солувчи светофорлар ўрнатилган. Қўшни уйларнинг деворлари орасидаги масофа етмиш сантиметрдан ошмайди. Ва Летна боғида вақтнинг оқишини рамзлаштирувчи метроном бўлиб, унинг баландиғи 24 метр.